Historia

Historia rezerwatu

Starania o objęcie ochroną środowiska przyrodniczego Beki, podjęte we współpracy z regionalnymi władzami odpowiedzialnymi za ochronę przyrody, doprowadziły w 1988 r. do powołania rezerwatu przyrody Beka. Jego nazwa jest przypomnieniem historii tego miejsca. Przez dziesięciolecia, aż do lat 60. ubiegłego wieku, w miejscu dawnego ujścia Redy do Zatoki Puckiej istniała niewielka osada Beka.

Na obszarze dzisiejszego rezerwatu przez ponad 200 lat prowadzono gospodarkę łąkarską oraz pastwiskową. Obok regularnych wlewów wód morskich był to jeden z czynników decydujących o utrzymaniu walorów przyrodniczych nadmorskich łąk. W latach 70. i 80. XX wieku gniazdowało tu ok. 50 par biegusa zmiennego podgatunku bałtyckiego i było to jedno z największych lęgowisk tego gatunku w pasie nadbałtyckim oraz największe lęgowisko w Polsce. Zaprzestanie rolniczego gospodarowania w momencie utworzenia rezerwatu spowodowało gwałtowny rozwój trzcinowisk. Jej szybka ekspansja zagroziła dalszemu istnieniu unikalnych halofilnych zbiorowisk roślinnych. Skutkiem zmiany fizjonomii łąk: z niskiej roślinności łąkowej na szuwar trzcinowy, był m.in. drastyczny spadek liczby gniazdujących tu par biegusa zmiennego. Aby przeciwdziałać niekorzystnym zmianom, w 1995 r. opracowano Plan ochrony rezerwatu Beka, wskazując cele ochrony oraz listę zabiegów koniecznych do ich osiągnięcia.

Realizacji planu ochrony podjęło się Ogólnopolskie Towarzystwo Ochrony Ptaków, które na mocy porozumienia z ówczesnym Wojewódzkim Konserwatorem Przyrody w Gdańsku, rozpoczęło działania wiosną 1999 roku.

W ciągu pierwszych 10 lat wdrażania programu koncentrowano się głównie na:

• osłabieniu, a tam, gdzie warunki siedliskowe pozwalają, całkowitym mechanicznym usunięciu wtórnych trzcinowisk i odsłonięciu w ten sposób traw i roślin słonolubnych (halofitów),
• przywróceniu użytkowania rolniczego łąk (koszenie) i słonaw (wypas), które pozwoliło stabilizować „odzyskane” siedliska i odtwarzać w ten sposób warunki dla lęgnących się tu ptaków siewkowych.

Obecne prace w rezerwacie to przede wszystkim kontynuacja użytkowania rolniczego. Wraz ze zmieniającymi się warunkami siedliskowymi podejmowane są też nowe zadania. W najbliższych latach głównym działaniem będzie zarządzanie istniejącą w Bece siecią kanałów melioracyjnych dla celów ochrony przyrody oraz organizacja ruchu turystycznego. Przez cały okres wdrażania planu ochrony prowadzony jest monitoring siedlisk (botaniczny) oraz monitoring ornitologiczny i hydrograficzny, pozwalające oceniać poprawność i skuteczność podejmowanych działań.

Dużą część zadań ochronnych finansowano ze środków Wojewódzkiego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej w Gdańsku, Narodowego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej, Fundacji EkoFundusz, Programu Małych Dotacji Globalnego Funduszu Środowiska UNDP (GEF/UNDP), Wojewódzkiego Konserwatora Przyrody w Gdańsku, Regionalnego Programu Operacyjnego Województwa Pomorskiego na lata 2014-2020, a także środków własnych OTOP oraz sponsorów prywatnych. Sukces realizowanych prac w dużej mierze zależy od dobrej współpracy z członkami społeczności lokalnych oraz ze wspierającymi instytucjami: Regionalną Dyrekcją Ochrony Środowiska w Gdańsku, Wojewódzkim Funduszem Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej w Gdańsku, Nadmorskim Parkiem Krajobrazowym i Wójtem Gminy Puck.

Nieocenioną pomocą są również wolontariusze związani z Beką. Wielu uczestniczyło w letnich obozach („Bekowiskach”), odbywających się w latach 2000-2011. Obecnie wolontariuszami są uczniowie okolicznych szkół, członkowie OTOP, w tym członkowie Trójmiejskiej Grupy OTOP. Pomagają w pracach porządkowych, przy konserwacji infrastruktury turystycznej na terenie rezerwatu, w monitoringu przyrodniczym a także w działaniach edukacyjnych i pracach biurowych.

W 2018 roku rezerwat został powiększony o wody przybrzeżne Zatoki Puckiej i ujście Zagórskiej Strugi. Dzięki temu obejmuje on nie tylko lądowy ekosystem zalewowej niziny nadmorskiej Meandru Kaszubskiego (Pradolina Redy-Łeby), ale również przylegający do niej fragment wód Zatoki Puckiej.